Zwyrodnienie plamki żółtej – częsta przyczyna ślepoty
Zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (w skrócie z ang. AMD) stanowi najczęstszą przyczynę ślepoty w starszym wieku. W dalszej części znajdują się ważne informacje o występowaniu i czynnikach ryzyka zwyrodnienia. Dodatkowo, można również przeczytać o tym co można zrobić żeby zachować dobre widzenie jak najdłużej.
Plamka żółta - centrum ostrego widzenia
Plamka żółta znajduje się w centralnej części siatkówki. Obszar ten to olbrzymia ilość komórek sensorycznych skupionych na bardzo małym obszarze. Z powodu koloru swojego pigmentu jest nazywany plamką żółtą. Obszar o wielkości około 2 x 2 milimetry stanowi punkt najostrzejszego widzenia . Tylko za pomocą dużej ostrości widzenia możemy czytać, rozpoznawać twarze, oglądać telewizję, prowadzić samochód lub rozróżniać drobne różnice w kolorach.
Aby móc widzieć ostro, nasze oczy stale się poruszają, co powoduje, że przedmioty na które chcemy patrzeć są reprodukowane na plamce żółtej.
Jeśli plamka żółta utraci swoją skuteczność
Starzenie się wywołuje proces degeneracji, który wpływa na całe ciało, a tym samym i na oczy. Procesy degeneracyjne powodują, że liczba pigmentów ochronnych w oku się zmniejsza. W starszym wieku plamka żółta jest często niewystarczająco zaopatrzona w krew. Konsekwencją jest to, że komórki czuciowe niezbędne dla przetwarzania światła w plamce żółtej (fotoreceptory) mogą ulec uszkodzeniu.
Początkowo, pacjent nie dostrzega żadnych zmian . Wstępnym objawem jest niewyraźne i zniekształcone widzenie w centrum pola widzenia. Czytanie i rozpoznawanie szczegółów staje się coraz bardziej trudne. Jeśli zwyrodnienie będzie postępować, może to prowadzić do utraty centrum pola widzenia. Pacjent wówczas postrzega szarą plamę, rodzaj przesłony, która zawsze pokrywa dokładnie to na czym chcielibyśmy skupić wzrok. Punkt ten staje się coraz gęstszy i większy w miarę, jak choroba postępuje.
Jakie znamy postacie zwyrodnienia?
- Postać sucha zwyrodnienia
Około 80% pacjentów z zwyrodnieniem dotyka postać sucha. W plamce żółtej powstają złogi, które uszkadzają komórki czuciowe. Postać sucha często rozwija się przez miesiące i lata, relatywnie wolno i może znacząco wpłynąć na centrum widzenia pacjenta. Nie można odwrócić utraty wzroku. - Postać wysiękowa zwyrodnienia
Postać wysiękowa może ewoluować z formy suchej. Naczynia krwionośne wrastają w siatkówkę, powodując krwawienie, obrzęk i w dalszej kolejności bliznowacenie. Prowadzi to do zasadniczej utraty centralnego pola widzenia w przeciągu kilku tygodni. Podobnie jak w przypadku postaci suchej utrata widzenie nie jest odwracalna.
Czy można wyleczyć zwyrodnienie?
Niestety, zwyrodnienia nie można wyleczyć, co jest spowodowane tym, że już zniszczonych fotoreceptorów nie można zastąpić. W chwili, w której pacjent staje się świadomy procesu destrukcji można ten proces opóźnić, nawet na długi czas.
Najważniejsze czynniki ryzyka:
- Zaawansowany wiek
- Predyspozycje genetyczne: zwyrodnienie w rodzinie
- Palenie papierosów
- Intensywne światło
- Wysoki poziom lipidów we krwi
- Wysokie ciśnienie krwi
- Niezbilansowana dieta
Co można zrobić w sytuacji zagrożenia zwyrodnieniem
Nie można wpłynąć na wiek i predyspozycje genetyczne, ale można przestać palić. Palenie może poważnie uszkodzić naruszoną tkankę.
WSKAZÓWKA: Jeśli przestaniesz palić, robisz coś dobrego również dla oczu.
Nawet jeśli zadaniem siatkówki jest przyjmowanie światła, za dużo światła może ją uszkodzić. Dotyczy to w szczególności plamki żółtej. Bogate energetycznie promieniowanie UV oraz składniki niebieskie światła słonecznego mogą wzbudzić procesy chemiczne w plamce żółtej, które prowadzą do powstania ekstremalnie agresywnych substancji – tak zwanych wolnych rodników.
W młodości, oko chroni się między innymi za pomocą dostatecznych ilości luteiny i zeaksantyny, które pomagają filtrować niebezpieczny dla siatkówki niebieski komponent światła. Luteina i zeaksantyna działają jak szkła przeciwsłoneczne w oku.
WSKAZÓWKA: Jako dodatkowa ochrona przed agresywnym, niebieskim składnikiem światła słonecznego, na zewnątrz powinno się zawsze nosić szkła przeciwsłoneczne.
Operacja zaćmy również może uszkadzać siatkówkę – do oka przez wprowadzoną sztuczną soczewkę wpada więcej światła. Więcej światła oznacza również więcej światła „niebieskiego”.
WSKAZÓWKA: Sztuczne soczewki z filtrem światła niebieskiego– co przejawia się ich lekko żółtym zabarwieniem – mogą zapewnić dodatkową ochronę (naturalna soczewka ludzka również jest lekko żółta).
Wysoki poziom lipidów we krwi i nadciśnienie nie tylko uszkadzają naczynia krwionośne w sercu, ale również zakłócają krążenie krwi, a tym samym dostarczanie składników odżywczych i tlenu do plamki żółtej. Ponadto, niezdrowa dieta, pozbawiona witamin i minerałów powoduje, że plamce brakuje potrzebnych składników odżywczych.
WSKAZÓWKA: Istnieją dowody naukowe na to, że wystarczająca ilość luteiny, zeaksantyny, kwasów tłuszczowych 3-omega i niektórych mikroskładników obniża ryzyko zwyrodnienia lub opóźnia jego postępowanie.
Środki ostrożności
Ponieważ sucha forma zwyrodnienia może przechodzić w formę wysiękową, ważna jest regularna kontrola siatkówki przez okulistę począwszy od wieku 55 lat. Ponadto, sygnały ostrzegawcze takie jak zniekształcone widzenie lub pogorszenie centralnego pola widzenia powinny skłonić do jak najszybszej wizyty u okulisty.
Źródła: Polytech, BVA
